موسسات اعتبارسنجی و رتبه اعتباری
اهمیت موسسات اعتبار سنجی به حدی است که توماس فریدمن در مصاحبه خود با روزنامه نیویورک تایمز در سال 1996 اظهار کرد:
"به عقیده من در دنیای امروز یک ابرقدرت وجود دارد. خدمات موسسه اعتبارسنجی مودی. موسسه اعتبارسنجی مودی شما را با کاهش اعتبار اوراق بهادارتان نابود خواهد کرد ."
پس از آن که جان مودی در سال 1909 با تاسیس یک سامانه اعتبار سنجی کوچک آغاز به کار کرد. صنعت اعتبارسنجی به یک صنعت مولتی بیلیون دلاری تبدیل شد.
موسسات اعتبارسنجی اساساً فراهم‌کننده دو خدمت هستند:
آن‌ها توانایی افراد (توان اعتباری)و شرکت‌های متقاضی را در پایبندی به تعهدات مالی می‌سنجند. افراد و شرکت‌های متقاضی با دریافت این خدمت هزینه‌های جمع‌آوری اطلاعات را کاهش می‌دهند و همچنین با ارائه این خدمت تعداد وام‌دهندگان و بازارهای نقدینگی افزایش می‌یابد.
افراد و شرکت‌های متقاضی از طریق نظارت بر فرآیندهای اعتبارسنجی می‌توانند با انجام اقدامات اصلاحی به موقع از کاهش نمره اعتباری خود جلوگیری نمایند.
وام‌گیرندگان، سرمایه‌گذاران و تنظیم‌کنندگان از اطلاعات فراهم شده توسط موسسات اعتبار سنجی در تصمیم‌گیری‌های خود استفاده می‌نمایند. برای مثال، حاکمان برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی به رتبه اعتباری نیاز دارند. اعتبارسنجی نقش مهمی در تنظیم بازار مالی از طریق ایجاد اطلاعات ریسک اعتباری ایفا می‌نماید.
به طور کلی150 موسسه اعتبارسنجی در سراسر دنیا وجود دارد اما سه تا از بزرگترین موسسات اعتبارسنجی تقریبا 95 درصد سهم بازار را در اختیار دارند. دو موسسه اعتبار سنجی استاندارد و پور (Standard & Poor) و مودی (Moody) دارای 40 درصد سهم بازار هستند درحالیکه موسسه فیچ 15 درصد سهم بازار را تحت کنترل دارد. اگرچه اغلب موسسات اعتبارسنجی در منطقه خود فعالیت می‌کنند این سه موسسه خدمات‌شان را در سطح جهانی ارائه می‌دهند. تا به امروز موسسه استاندارد و پور 125 کشور، مودی 110 و فیتچ 107 کشور را اعتبارسنجی کرده‌اند.
اما موسسات اعتبارسنجی ارزیابی خود را براساس چه معیاری انجام می‌دهند و رتبه اعتباری به چه صورت نمایش داده می‌شود؟
موسسات ارزیابی خود را بر مبنای مقیاس‌های کمی و کیفی شامل شرایط بنگاه‌های وام‌گیرنده و مقررات ویژه ضمانت‌نامه انجام می‌دهند. کمیته کارکنان بر مبنای توصیه تحلیل‌گر ارشد به تعیین رتبه اعتباری می‌پردازند. رتبه اختصاص یافته، اغلب با توضیحات تحلیلی به صورت گزارش اعتباری ارائه می‌شود و در اختیار افراد و شرکت‌های متقاضی قرار می‌گیرد. متقاضیان اگر از رتبه اعتباری خود رضایت نداشته باشند می‌توانند تقاضای تجدیدنظر دهند. اما به طور کلی فرآیند رتبه‌بندی طوری سازمان‌یافته که بهترین حالت متقاضی را تا قبل از اعمال رتبه‌بندی در نظر می‌گیرد.
اغلب موسسات رتبه بندی مدت‌هاست که سیستم نمادهای خودشان را دارند. برخی از حروف، برخی دیگر از شماره‌ها و بسیاری از هر دو برای رتبه بندی استفاده می‌نمایند. تشابه بسیاری در سیستم رتبه‌بندی موسسات اعتبارسنجی وجود دارد.
به منظور ارائه درجه‌بندی دقیق تر فیتچ در سال 1973، استاندارد و پور در سال 1974 و مودی در سال 1982 شروع به اضافه‌کردن نمادهای مثبت و منفی به رتبه‌های اعتباری کردند.
موسسات اعتبارسنجی رتبه‌های اعتباری خود را برای شرکت‌ها و موسسات به صورت زیر ارائه می‌دهند:
|
تفسیر |
فیتچ و استاندارد و پور |
مودی |
|
بالاترین کیفیت |
AAA |
Aaa |
|
کیفیت بالا |
AA+ |
Aa1 |
|
AA |
Aa2 |
|
|
AA- |
Aa3 |
|
|
ظرفیت قوی پرداخت |
A+ |
A1 |
|
A |
A2 |
|
|
A- |
A3 |
|
|
ظرفیت کافی پرداخت |
BBB+ |
Baa1 |
|
BBB |
Baa2 |
|
|
BBB- |
Baa3 |
|
|
احتمال انجام تعهدات، عدم قطعیت مداوم |
BB+ |
Ba1 |
|
BB |
Ba2 |
|
|
BB- |
Ba3 |
|
|
تعهدات با ریسک بالا |
B+ |
B1 |
|
B |
B2 |
|
|
B- |
B3 |
|
|
آسیب‌پذیر به پیشرفت |
CCC+ |
Caa1 |
|
CCC |
Caa2 |
|
|
CCC- |
Caa3 |
|
|
نزدیک به ورشکستگی |
CC |
Ca |
|
C |
C |
|
|
D |
D |
اما آیا در صورت عدم درخواست موسسات هم اعتبارسنجی صورت می‌گیرد؟
موسسات سیاست‌های بسیار متفاوتی را برای تعیین رتبه‌های اعتباری در پیش می‌گیرند. برخی موسسات فقط در صورت درخواست به صدور رتبه اعتباری مبادرت می‌کنند. اما موسسات دیگر در صورت عدم درخواست هم به تعیین رتبه اعتباری می‌پردازند. برای مثال استاندارد و پور تمام اوراق بهادار مشمول مالیات را در امریکا رتبه‌بندی می‌کنند. مودی هم از سیاست استاندارد و پور برای رتبه‌بندی همه موسسات ثبت نام شده توسط SECپیروی می‌کند.
بانک‌ها و شرکت‌های بیمه چگونه از این رتبه‌ها استفاده می‌نمایند؟
در پی کاهش شدید کیفیت اعتبار در سال 1931، دفتر حسابرسی ارز قوانینی وضع کرد که به موجب آن اوراق قرضه بانک‌ها باید رتبه اعتباری BBB یا بیشتر را توسط حداقل یک موسسه اعتبارسنجی کسب کنند. در سال 1963، دفتر حسابرسی ارز و فدرال رزرو قوانین سخت‌گیرانه‌تری وضع کردند و همه بانک‌ها را از اوراق قرضه‌ای که درجه‌بندی BBB یا بیشتر ندارند، منع کردند. قوانین جدید عواقب بسیار گسترده ای داشت زیرا 891 اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار نیویورک دارای رتبه بندی کمتر از BBB بودند. این محدودیت‌ها برای سرمایه‌گذاری در سال 1989 شدت یافت و امروزه نیز به شدت اعمال می‌شود.
در اوایل دهه 1930، شرکت‌های بیمه برای تعیین سرمایه‌ای که باید برای اوراق بهادار کنار گذاشته شود از گزارش‌های اعتباری استفاده کردند. انجمن ملی متخصصان بیمه (NAIC) سیستمی از طبقه‌بندی‌های کیفیت ایجاد کرد که براساس آن کیفیت بالا، رتبه‌بندی BBB به بالا در نظر گرفته می‌شود که باعث یکسانی تعریف رتبه اعتباری در بین بانک‌ها و شرکت‌های بیمه شد.(گزارش اعتبارسنجی شرکتت رو همبن الان دریافت کن)
منابع: Cantor, R., & Packer, F. (1995). The credit rating industry. Journal of Fixed Income, 5, 10-34.
De Haan, J., & Amtenbrink, F. (2011). Credit rating agencies.